เหงือกร่น เกิดจากอะไร ? พร้อมแนะนำวิธีรักษาเหงือกร่นจากทันตแพทย์
เหงือกร่น คืออะไร?
เหงือกร่น คือ ปัญหาทางทันตกรรมที่เนื้อเยื่อของเหงือกรอบๆ ตัวฟันมีการถูกทำลาย และหดสั้นลง ทำให้ส่วนของรากฟันโผล่ขึ้นมา โรคเหงือกร่นเป็นภาวะที่พบได้บ่อยและอาจทำให้เกิดอาการเสียวฟัน ฟันผุง่าย และอาจถึงขั้นสูญเสียฟันได้หากปล่อยไว้โดยไม่รักษา
เหงือกร่น เกิดจากอะไร ?
เหงือกร่นเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย และจำเป็นอย่างยิ่งที่จะคุณต้องรีบเข้ามาตรวจกับคุณหมอหากมีอาการ หรือสงสัยว่าคุณกำลังมีภาวะเหงือกร่น เพื่อจะได้รับคำปรึกษาและการรักษาอย่างรวดเร็ว นี่คือตัวอย่างสาเหตุที่ทำให้คุณเหงือกร่นได้
โรคเหงือกอักเสบ หรือโรคปริทันต์อักเสบ
การอักเสบ ติดเชื้อของเหงือก และเนื้อเยื่อปริทันต์ที่เกิดจากการสะสมของแบคทีเรียในคราบจุลินทรีย์รอบขอบเหงือก สามารถทำให้เหงือกร่นได้
การรักษาความสะอาดที่ไม่ดี
สุขอนามัยช่องปากที่ไม่ดี ย่อมนำปัญหาทางทันตกรรมอื่นๆ ตามมา เหงือกร่นก็ถือเป็นหนึ่งในปัญหาที่พบได้บ่อย ซึ่งเป็นผลจากการแปรงฟันไม่สม่ำเสมอ การไม่ใช้ไหมขัดฟันร่วมในการทำความสะอาด รวมทั้งการไม่เข้าพบคุณหมอฟันเพื่อตรวจสุขภาพช่องปากและ ขูดหินปูน ทุก 6 เดือน
แปรงฟันผิดวิธี
การแปรงฟันที่แรงเกินไป หรือการใช้แปรงสีฟันที่มีขนแปรงแข็งเป็นประจำสามารถทำให้เหงือกร่นได้จากการขัดถูอย่างรุนแรง
โรคนอนกัดฟัน (Bruxism)
นอกจากสร้างความเสียหายต่อตัวฟันแล้ว โรคนอนกัดฟันยังทำให้เหงือกร่นได้ เนื่องจากแรงดันจากการกัดทำให้ฟันโยกไปมาและส่งผลต่อเหงือก นอกจากนั้นยังทำให้ช่องว่างระหว่างเหงือกกับฟันลึกมากยิ่งขึ้นซึ่งเป็นที่สะสมของแบคทีเรียที่เป็นอีกหนึ่งตัวการที่ทำให้เหงือกร่นได้เพิ่มมากขึ้น
การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
ความผันผวนของฮอร์โมนจะเพิ่มการไหลเวียนของเลือดไปบริเวณเหงือก ทำให้เกิดการอักเสบติดเชื้อจากแบคทีเรียที่อยู่ในคราบจุลินทรีย์ที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียง ซึ่งอาจเรียกอีกชื่อว่า Pregnancy gingivitis ซึ่งหากการติดเชื้อเป็นอยู่นาน หรือลุกลาม ก็สามารถทำให้เหงือกร่นได้
ครอบฟัน หรือฟันที่ไม่พอดี
การครอบฟันหรือฟันที่ไม่พอดี ทำให้วัสดุ หรือชิ้นส่วนบูรณะที่เกิน หรือยื่นออกมาสามารถเสียดสีกับเนื้อเยื่อของเหงือกจนเกิดการอักเสบและทำให้เหงือกร่นได้ในเวลาต่อมา
ผลข้างเคียงจากการรักษา
หัตถการเช่น การตัดเหงือก ซึ่งปกติใช้ในการแก้ไขปัญหายิ้มเห็นเหงือกเยอะผิดปกติ (gummy smile) สามารถเกิดผลข้างเคียงจนทำให้เหงือกร่นได้ หากทำอย่างไม่ถูกต้อง
เหงือกร่น อาการเป็นอย่างไร?
- มองเห็นรากฟัน – เหงือกร่นทำให้มองเห็นรากฟันได้ ทำให้ฟันดูยาวขึ้นกว่าปกติ และไม่สวยงาม สูญเสียความมั่นใจ
- เสียวฟัน – เมื่อรากฟันโผล่ออกมา ฟันจะไวต่ออุณหภูมิที่ร้อน หรือเย็นจัดได้ ทำให้เป็นปัญหาขณะรับประทานอาหาร หรือเครื่องดื่ม
- ฟันโยก – เหงือกเป็นอวัยวะสำคัญที่ห่อหุ้ม และเป็นรากฐานที่สำคัญของฟัน หากถูกทำลายและร่นไปมากๆ ก็อาจทำให้ฟันโยก หรือถึงขั้นสูญเสียฟันได้หากไม่ได้รับการรักษา
- เหงือกบวมแดง และเลือดออกตามไรฟัน – เนื่องจาก เหงือกบวมแดง อักเสบ เป็นสาเหตุสำคัญของเหงือกร่น จึงทำให้พบทั้งสองภาวะพร้อมกันได้บ่อยๆ อาการของเหงือกอักเสบคือ เลือดออกตามไรฟัน ขณะแปรงฟัน หรือใช้ไหมขัดฟัน
- กลิ่นปาก – เมื่อเหงือกร่น จะเกิดช่องว่างระหว่างฟันและเหงือกทำให้เศษอาหารเข้าไปติดได้ง่าย เป็นที่สะสมของคราบจุลินทรีย์และแบคทีเรียก่อโรค ซึ่งสามารถนำไปสู่กลิ่นปาก
- เคี้ยวแล้วเจ็บ – เนื่องจากฟันโยกทำให้เวลาเคี้ยวฟันสามารถไปกดเนื้อเยื่อบริเวณข้างเคียงได้ทำให้มีอาการเจ็บปวดตามมา
การวินิจฉัยอาการเหงือกร่น
เหงือกร่น รักษาได้ไหม ?
รักษาสุขอนามัยช่องปากให้ดีขึ้น
ในกรณีที่เหงือกร่นเล็กน้อย การปรับปรุงพฤติกรรมต่างๆ สามารถช่วยป้องกันไม่ให้เหงือกร่นเพิ่มเติมได้ ซึ่งรวมถึงการแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง การเลือกใช้แปรงที่มีขนอ่อนนุ่ม การใช้ไหมขัดฟันก่อนนอนเป็นประจำ รวมถึงการใช้น้ำยาบ้วนปากเพื่อฆ่าเชื้อโรค
การขูดหินปูน และการเกลารากฟัน
หากคุณมีเหงือกอักเสบ คุณหมออาจจำเป็นต้องขูดหินปูน หรือการเกลารากฟัน ซึ่งเป็นการทำความสะอาดที่ลงลึกไปบริเวณใต้ขอบเหงือก วิธีนี้สามารถกำจัดคราบจุลินทรีย์ และหินปูนออกจากผิวฟันและรากฟัน ซึ่งช่วยป้องกันภาวะเหงือกร่นได้
การรักษาสาเหตุของเหงือกร่น
การผ่าตัดปลูกถ่ายเหงือก
หากเหงือกร่นเป็นมากหรือรุนแรง คุณหมออาจแนะนำให้ปลูกถ่ายเหงือก โดยจะนำเนื้อเยื่อจากส่วนอื่นในช่องปากของคุณ ซึ่งมักจะเป็นส่วนที่อยู่ตรงเพดานปาก นำไปวางในบริเวณที่ต้องการเพื่อปิดส่วนของรากฟันที่เผยออกมา หลังจากนั้นคุณหมอจะเย็บไหมยืดส่วนเนื้อเยื่อนั้นเอาไว้
วิธีป้องกันอาการเหงือกร่น
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ – บุหรี่เป็นหนึ่งในตัวการสำคัญของการเกิดเหงือกอักเสบ และโรคปริทันต์อักเสบ ซึ่งสามารถทำให้เหงือกร่นได้ การเลิกสูบบุหรี่นอกจากจะเป็นผลดีกับเหงือกแล้ว ยังส่งผลต่อสุขภาพช่องปาก และร่างกายโดยรวมของคุณอีกด้วย
- ดูแลความสะอาดอย่างสม่ำเสมอ – จะเห็นว่าเราเน้นย้ำเรื่องของการแปรงฟัน และการใช้ไหมขัดฟันอยู่ตลอดเวลา ซึ่งทำให้เห็นถึงความสำคัญของการรักษาสุขอนามัยของช่องปากให้สะอาดอยู่เสมอ โดยวิธีนี้เป็นทั้งการป้องกันและการรักษาภาวะเหงือกร่นไปพร้อมๆ กัน
- เลือกแปรงฟันให้ดี – คุณควรเลือกใช้แปรงสีฟันที่มีขนอ่อนนุ่ม และอย่าแปรงฟันแรงจนเกินไป
- ใส่เฝือกกัดฟันตอนเข้านอน – ในกรณีที่คุณเป็นโรคนอนกัดฟัน (Bruxism)
- เลือกรับประทานอาหาร – ผักผลไม้มีส่วนช่วยในการลดคราบจุลินทรีย์ วิตามินจากอาหารบางอย่างสามารถช่วยลดโอกาสของฟันผุลงได้ และเนื่องจากแบคทีเรียเติบโตได้ด้วยน้ำตาล การหลีกเลี่ยงขนม ของหวานที่มีระดับน้ำตาลสูง จึงเป็นผลดีต่อสุขภาพของเหงือกและฟัน
- พบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน – การพบคุณหมอฟันเป็นประจำ ถือเป็นหนึ่งในวิธีที่ดีที่สุดในการรักษาสุขภาพช่องปากของคุณ การขูดหินปูนและทำความสะอาด โดยคุณหมอผู้เชี่ยวชาญจะสามารถกำจัดคราบจุลินทรีย์ และหินปูนที่อาจก่อให้เกิดเหงือกร่นได้ รวมทั้งคุณหมอยังสามารถตรวจพบสัญญาณเริ่มต้นของเหงือกร่นได้ตั้งแต่เนิ่นๆ
เหงือกร่น รักษากี่บาท ?
การรักษา | ค่าบริการ |
ขูดหินปูน | 900 – 1,200 |
ขูดหินปูนโดยคุณหมอเฉพาะทาง (ปริมาณหินปูนมากผิดปกติ) | 1,000 – 1,500 |
เกลารากฟัน (ต่อ Quadrant) | 1,600 – 2,000 |
เฝือกสบฟัน รักษาภาวะนอนกัดฟัน (Bruxism) | 6,500 |
การผ่าตัดปลูกเหงือกเพื่อปิดเหงือกร่น | 8,000-9,000 |
คำถามที่พบบ่อย
1. เหงือกที่ร่นสามารถงอกคืนได้หรือไม่ ?
ไม่ – เหงือกที่เกิดการอักเสบจนร่นลงไปแล้วไม่สามารถงอกคืนมาได้เอง แต่ไม่ต้องกังวลเพราะว่าคุณหมอมีวิธีการรักษาให้ยิ้มของคุณกลับไปสวยงาม และสุขภาพดีเหมือนเดิมได้
2. ภาวะเหงือกร่น ส่งผลต่อรอยยิ้มของคุณอย่างไร ?
เมื่อเหงือกร่น จะทำให้เห็นฟันของคุณมากกว่าปกติ ซึ่งโดยทั่วไปแล้วคุณจะเห็นฟันเพียงครึ่งเดียว แต่การถอยร่นของเหงือกจะทำให้คุณเห็นส่วนของรากฟัน ซึ่งนอกจากจะทำให้เสียวฟัน และเป็นที่สะสมของคราบจุลินทรีย์รวมถึงแบคทีเรียได้แล้ว ยังทำให้รอยยิ้มของคุณไม่สวยงาม เพราะฟันมีอัตราส่วนของเนื้อฟันต่อเหงือกไม่เท่ากันในแต่ละซี่ รวมทั้งส่วนของรากฟันยังอาจมีสีที่แตกต่างจากตัวฟันอีกด้วย ทำให้ฟันดูมีสีที่ไม่สม่ำเสมอ
3. เหงือกร่นถือเป็นสัญญาณของมะเร็งในช่องปากหรือไม่ ?
ไม่ – ตัวของเหงือกร่นเองไม่ได้เป็นสัญญาณของมะเร็ง แต่เหงือกร่นถือเป็นผลข้างเคียงอย่างหนึ่งของโรคเหงือกอักเสบ หรือปริทันต์อักเสบ ซึ่งมีบางการศึกษาพบว่าเป็นหนึ่งในความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งในช่องปากได้ เราจึงแนะนำให้คุณรีบเข้ารับการตรวจรักษา หากสงสัยว่าคุณมีภาวะเหงือกร่นอยู่
4. เหงือกร่นสามารถจัดฟันได้ไหม ?
คุณสามารถจัดฟันได้ แต่คุณหมอแนะนำให้รักษาภาวะเหงือร่น รวมถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดเหงือกร่นก่อนหน้าจะเริ่มจัดฟัน
- Gum Recession: Causes, Prevention, Surgery & Treatment., Available from: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22753-gum-recession
- Receding Gums: Causes, Treatment, Surgery, and Prevention., Available from: https://www.webmd.com/oral-health/receding_gums_causes-treatments
- Gingival Recession: Review and Strategies in Treatment of Recession., Available from: https://www.hindawi.com/journals/crid/2012/563421/
- Gingival Recession – Science direct., Available from: https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/gingival-recession
บทความโดย
ทพญ.นววรรณ โสภณ
วุฒิบัตรทันตแพทย์เฉพาะทางสาขาปริทันตวิทยา ทันตแพทยสภา
ทันตแพทยศาสตร์ ม.ศรีนครินทรวิโรฒ
แก้ปัญหาเหงือกร่น ที่ Smile Seasons
